Koncert w ramach Festiwalu "Si?y Natury - Ziemia, planety, gwiazdy"

Uwaga!
Bilet na powy?szy koncert upowa?nia do uczestnictwa w wernisa?u wystawy "Planety - album rodzinny", który odb?dzie si? na godzin? przed koncertem, tj. o godzinie 18:00 w Foyer CKK Jordanki.

Wykonawcy:
Chór ?e?ski Astrolabium ( przygotowanie chóru - Kinga Litowska)
Mariusz Smolij /dyrygent/
Toru?ska Orkiestra Symfoniczna
Piotr Majewski, Jerzy Rafalski - multimedia, narracja

W programie:
J. Williams - Adventures on Earth ("Przygody na Ziemi") - suita z filmu E.T.
M. Cynk - Planetoida Toru? 12999
J. Williams - Suita z filmu Gwiezdne Wojny
G. Holst - Planety (z multimedialn? prezentacj?)

Jedn? z wa?niejszych postaci w?ród kompozytorów brytyjskich prze?omu wieków by? Gustav Holst, niedosz?y pianista, puzonista, wybitny pedagog, autor wielu oper i baletów, muzyki teatralnej, symfonii i suit orkiestrowych, pie?ni, utworów chóralnych, koncertów – tylko lista jego dzie? opusowanych liczy ponad pi??dziesi?t pozycji. A jednak w powszechnej ?wiadomo?ci Holst pozostaje kompozytorem jednego utworu – suity op. 32 Planety, którego niezwyk?a popularno?? datuje si? ju? od czasu premiery w 1920 roku. Planety inspirowa?y dzie?a literackie i filmowe, a tak?e artystów ze ?wiata muzyki popularnej.

Holst twierdzi?, ?e suita nie jest muzyk? programow?. „W moich Planetach nie ma nic, co da?oby si? wyrazi? s?owami” – mówi? kompozytor i poprzesta? na okre?leniu siedmiocz??ciowego dzie?a jako „serii nastrojowych obrazów”. Ale przecie? podtytu?y prowokuj? do pozamuzycznych analiz i symbolicznych odniesie?. Mo?emy dostrzec kilka planów, na których rozgrywa si? muzyka. Pierwszy to symbolika mitologiczna – planety swoje imiona wzi??y przecie? od imion bogów, a z nimi z kolei kojarzone s? konkretne sfery ?ycia, poj?cia, dzia?ania, uczucia. Drugi to plan dramaturgiczny – suita jest obrazem ludzkiego ?ycia od narodzin po bezkres niebytu. Trzeci wreszcie – i by? mo?e najwa?niejszy – odnosi si? do toposu planet i pitagorejskiej idei harmonii sfer. Wszystkie te aspekty dzie?a Holsta s? ze sob? ?ci?le zwi?zane i osadzaj? dzie?o g??boko w historii cywilizacji europejskiej.

Przyjrzyjmy si? pobie?nie poszczególnym planetom, korzystaj?c z poetyzuj?cych opisów, które stworzy?a Imogen Holst, córka kompozytora. Mars – nios?cy wojn? – oto bóg, któremu towarzysz? strach, trwoga i ?mier?. „Przetacza si? nawa?nica, b?d?ca burz? umys?u; cisz? mi?dzy ka?dym uderzeniem wype?nia pe?ne przera?enia oczekiwanie na nast?pny grzmot”. W niektórych komentarzach sugerowano, ?e muzyka ma na?ladowa? alfabet Morse’a lub odg?os karabinu, jednak sam Holst stanowczo temu zaprzecza?. Wenus – przynosz?ca ukojenie to bogini mi?o?ci i symbol pi?kna, patronka ma??e?stw, sprowadzaj?ca pomy?lne zdarzenia, dodaj?ca ludziom pi?kna i mi?o?ci. „?agodno??, pusta przestrze?, esencja spokoju, ciszy, powietrze porusza si? za spraw? cicho faluj?cych ?wier?nut, które przep?ywaj? tam i z powrotem przez powtarzaj?ce si? akordy fletów, rogów i harf”. Merkury – skrzydlaty pos?aniec jest sprytnym i przebieg?ym patronem kupców, ale tak?e opiekunem trzód, pasterzy, podró?nych, wynalazc? pisma i liczb. Wed?ug Holsta symbolizuje umys?. Oto  „fantastyczne niespodzianki leggiero, krótkie rozb?yski ekstazy […] p?d wichru zmieniaj?cy si? w gwa?towne wybuchy energii”. Jowisz – nios?cy rado?? ?ycia – to bóg nieba, ?wiat?a i zjawisk atmosferycznych, ojciec i w?adca bogów. Zapewnia niezm?cone szcz??cie, sprawia, ?e ludzie staj? si? wielkoduszni i weseli. „S?uchacz mo?e odnie?? wra?enie, ?e muzyka unosi go i utrzymuje w powietrzu”. Saturn – przynosz?cy staro?? zwi?zany z chorob? i podesz?ym wiekiem, powoduje ?miertelne wypadki i wszelkie nieszcz??cia, jest sprawc? melancholii. „Rozleg?a muzyczna wizja tchn?ca ch?odem. […] Nastrój pe?nego rezygnacji spokoju”. Uran – mag to ojciec tytanów i cyklopów, protoplasta wszystkich bogów, reprezentuje rozrodcz? si?? natury. „Holst powraca tu do krainy czarodziejów i rzucanych przez nich uroków” – kre?li groteskowy obrazek podskakuj?cych rado?nie uczniów czarnoksi??nika. Neptun – mistyk jest bogiem morza i wody. Wraz z nim „spogl?damy w niesko?czono??. Jeste?my poza czasem i przestrzeni?. Oto bezkresne morze d?wi?ku, które nie ko?czy si? nigdy”.

W przestrzeni kosmicznej oprócz znanych ju? przed wiekami planet unosi si? równie? Toru?. Takie miano (a dok?adnie – 12999 Toru?) nosi planetoida z pasa g?ównego asteroid okr??aj?ca S?o?ce w ci?gu trzech lat i 157 dni, odkryta w 1981 roku przez Edwarda Bowella. Na cze?? tego cia?a niebieskiego toru?ska kompozytorka Magdalena Cynk napisa?a w 2009 roku utwór Planetoida 12999 Toru?. Dzie?o nale?y do tworzonego przez kompozytork? cyklu, licz?cego ju? dziewi?tna?cie cz??ci. „Planetoidy to cykl miniatur pisanych na ró?norodne sk?ady wykonawcze: od duetów poprzez zespo?y kameralne, a? po orkiestr? symfoniczn? – mówi autorka. – Kompozycje te dedykowane s? miastom oraz wybitnym postaciom nauki i sztuki, zwi?zanym z kultur? polsk? i maj?cym swoich imienników w Kosmosie. Planetoida Toru? napisana zosta?a na inauguracj? Roku Astronomii w 2009 i zadedykowana jest rodzinnemu miastu. Przedstawia wizj? Kosmosu i przede wszystkim my?l dominuj?c? »A jednak si? kr?ci…«.” Planetoida Toru? ma ze wszystkich swoich kosmicznych sióstr najpot??niejsze, symfoniczne brzmienie, wzbogacone o liczny zestaw lubianych przez kompozytork? instrumentów perkusyjnych – na przyk?ad dzwony rurowe, dodaj?ce tej g?stej niczym eksploduj?cy wszech?wiat muzyce jeszcze wi?cej barw.

Na zako?czenie dzisiejszego koncertu wys?uchamy doskonale znanej i lubianej muzyki Johna Williamsa z najs?ynniejszej space-opery wszech czasów – Gwiezdnych Wojen. Z pewno?ci? dostrze?emy, jak wiele Williams i miliony wielbicieli sagi filmowej na ca?ym ?wiecie zawdzi?czaj? muzycznej wyobra?ni Gustava Holsta.

 Omówienie programu: Piotr Matwiejczuk