Koncert w ramach Festiwalu "Si?y natury - Ziemia, planety, gwiazdy"

Uwaga!
Bilet na powy?szy koncert upowa?nia do uczestnictwa w wernisa?u wystawy astrofotografii, który odb?dzie si? na godzin? przed koncertem, tj. o godzinie 16:00 w Foyer CKK Jordanki.

Wykonawcy:
Krzysztof Jab?o?ski /fortepian/
Massimiliano Caldi /dyrygent/
Toru?ska Orkiestra Symfoniczna
Piotr Majewski - wizualizacja i s?owo wst?pne

W programie:
St. Moniuszko - Ta?ce góralskie (akt III, Halka)
Z. Noskowski - Poemat symfoniczny "Step"
M. de Falla - Noce w ogrodach Hiszpanii
M. Moszkowski - Poemat symfoniczny "Aus aller Herren Länder" ("Z innych krajów") op. 23

Tradycja przedstawiania za pomoc? muzyki instrumentalnej krajobrazów i zjawisk natury si?ga baroku, jednak to epoka romantyzmu rozpowszechni?a tworzenie muzycznych pejza?y czy te? kartek z podró?y – wystarczy wspomnie? uwertur? koncertow? Hebrydy Felixa Mendelssohna, oddaj?c? wra?enia m?odego kompozytora z wyprawy do Szkocji. Zobaczymy dzi? przed oczyma duszy – a raczej us?yszymy uszami duszy, nies?usznie pomijanymi przez poetów – kilka skontrastowanych symfonicznych pejza?y. Pierwszym z nich b?dzie doskonale znany wielu z nas surowy krajobraz tatrza?ski. W Ta?cach góralskich z III aktu Halki, opracowanych pocz?tkowo przez samego kompozytora na fortepian na cztery r?ce jako osobny numer i wydanych tu? przed premier? opery w 1858 roku, Stanis?aw Moniuszko zawar? ognistego, nieust?pliwego ducha góralszczyzny.

„Stepie wspania?y, pie?ni? ci? witam. Po?ród twoich niezmierzonych przestrzeni s?ycha? by?o i szum skrzyde?, i d?wi?k kopyt konnicy, rozbrzmiewa?a fujarka pastusza i t?skna pie?? kozacza, której towarzyszy?y teorbany i b?benki, rozlega?y si? okrzyki wojenne i zgrzyt ?cieraj?cych si? szabel. Walki i zapasy olbrzymie sko?czy?y si?; wojownicy w grobie legli. Ty jeden tylko, wielki stepie, pozosta?e? wiecznie pi?kny i spokojny!” – pisa? Zygmunt Noskowski w inwokacji zamieszczonej w partyturze Stepu, pierwszego polskiego poematu symfonicznego. Student Stanis?awa Moniuszki, a tak?e kontynuator jego estetyki, pozostawi? wiele utworów orkiestrowych, ?aden jednak nie dorównuje popularno?ci? Stepowi. Poemat pod wzgl?dem formalnym jest klasycznym allegrem sonatowym: dwa skontrastowane tematy zaczerpni?te zosta?y z folkloru polskiego i ukrai?skiego. S?ycha? tu talent kompozytora do tworzenia t?sknych, ?piewnych melodii, doskonale oddaj?cych zakorzeniony w naszej kulturze co najmniej od czasów Sienkiewicza mit „stepu szerokiego”.

„W Pary?u sp?dzi?em siedem niezapomnianych lat. Debussy, Ravel, Schmitt i Dukas byli moimi najlepszymi przyjació?mi… szczególnie Dukas. On nak?ania? mnie do komponowania, on zaznajamia? Pary? z moimi dzie?ami. Tam napisa?em Noce w ogrodach Hiszpanii – by?em tak daleko od Hiszpanii, ?e owe noce odmalowa?em mo?e pi?kniejszymi, ni? s? w rzeczywisto?ci; to wi??e si? z Pary?em…” – wspomina? pod koniec ?ycia Manuel de Falla, jeden z najwa?niejszych kompozytorów hiszpa?skich ostatnich dwóch stuleci. W Nocach, nosz?cych podtytu? Symfoniczne impresje na fortepian i orkiestr?, s?ycha? wyra?nie wp?yw paryskich przyjació? i francuskiego stylu komponowania. Pocz?tkowo de Falla planowa? Noce jako cykl nokturnów fortepianowych, nad którymi zacz?? pracowa? ju? w 1909 roku, jednak za namow? pianisty, adresata dedykacji wersji ostatecznej, Ricardo Viñesa zmieni? zamiar. Prawykonanie dzie?a odby?o si? w kwietniu 1916 roku w Teatrze Królewskim w Madrycie, jednak to wykonanie w San Sebastian, pó?niejsze o kilka miesi?cy, przyczyni?o si? do rozpowszechnienia utworu – na widowni siedzia? wówczas Artur Rubinstein, który przedstawi? pó?niej noce w Buenos Aires.

Noce w ogrodach Hiszpanii to muzyka czaruj?ca przede wszystkim barw? i nastrojem, raczej impresjonistyczne obrazy ni? linearne opowie?ci. Partia fortepianu, cho? nie pozbawiona fragmentów wirtuozowskich, s?u?y przede wszystkim celom kolorystycznym i wpleciona jest ?ci?le w tkank? orkiestrow?. Trzy impresje opisuj? trzy andaluzyjskie ogrody – warto w tym miejscu doda?, ?e de Falla by? Andaluzyjczykiem i jak wi?kszo?? Hiszpanów uto?samia? si? bardziej ze swoj? ma?? ojczyzn? ni? ca?ym krajem. Noce s? wi?c wypraw? w czasie i przestrzeni: do krainy Al-Andalus w okresie szczytowego rozkwicie kultury muzu?ma?skiej na Pó?wyspie Iberyjskim. Pierwszy obraz, W Generalife, przenosi nas do rezydencji dawnych w?adców tej krainy: to przesycony zapachem ja?minu ogród otaczaj?cy Alhambr?. Cz??? druga, Taniec w oddali, rozgrywa si? w niezidentyfikowanym ogrodzie, z którego leniwy wiatr przynosi echa egzotycznego ta?ca. Ostatnie ogniwo nosi tytu? W ogrodach Sierra de Cordoba i nawi?zuje do mieszkaj?cego tam niegdy? sufickiego filozofa Ibn Masarra. Cz??? ta najmocniej zainspirowana zosta?a ta?cem – hipnotycznym wirowaniem sufich, roztapiaj?cym si? w finale, niczym w mroku nocy, w skrzypcowych kantylenach.

Z kolei a? do sze?ciu ró?nych krain zabierze nas utwór Moritza Moszkowskiego Aus aller Herren Länder (Z obcych krajów) op. 23, autorska transkrypcja utworów powsta?ych pocz?tkowo na fortepian. Cho? ma?o znane, kompozycje te mog?yby z ca?? pewno?ci? stan?? w jednym szeregu z takimi przebojami inspirowanymi muzyk? ludow? jak Ta?ce w?gierskie Johannesa Brahmsa czy Ta?ce s?owia?skie Antonína Dvo?áka. Na wskro? romantyczna twórczo?? Moszkowskiego, znakomitego melodysty, urodzonego we Wroc?awiu niemieckiego kompozytora o ?ydowsko-polskich korzeniach, prze?ywa ostatnio – i s?usznie – prawdziwy renesans. Przed kilku laty po dzie?o, którego dzi? wys?uchamy, si?gn?? balet w San Francisco, wydaj?c nast?pnie p?yt? z tym i kilkoma innymi utworami Moszkowskiego. Spektakl baletowy do Aus aller Herren Länder by? dla ameryka?skiej publiczno?ci przeja?d?k? po Europie w pigu?ce – bo i tak jest w istocie: przed oczami wyobra?ni przesuwaj? si? obrazki z Rosji, W?och, Niemiec, Hiszpanii, Polski i W?gier.

 Omówienie programu : Piotr Matwiejczuk